Chodzi o to, by stworzyć bazę słów i wyrażeń z polskiej gwary, których będzie można używać w fabule, a ich znaczenie, w razie czego, z łatwością odnajdzie się w tym słowniku. Stworzyłam listę słów, które znam, które wyniosłam z domu, część z nich brzmi trochę inaczej niż w "poprawnej" gwarze, część ma troszkę inne znaczenie. Ale właśnie o to chodzi, żeby wziąć słowa, które znamy, które słyszeliśmy w dzieciństwie i słyszymy teraz. Nie chodzi o to, by skopiować słowa i znaczenia z dostępnych słowników. Tylko o to, by to było bardziej "nasze". Jestem z Wielkopolski, więc moja lista, dotyczy w większości tego regionu. Niektóre słowa i znaczenia mogą pokrywać się z tymi z innych regionów, to oczywiste. A niektóre wręcz odwrotnie. Jeśli u Was jakieś słowo ma inne znaczenie, koniecznie napiszcie o tym w poście.
Proszę Was o dopisywanie słów, które Wy znacie, a których tutaj nie ma. Jesteście z różnych regionów, dlatego jestem przekonana, że znajdzie się dużo fajnych wyrażeń, które będzie można dodać do tego słownika. Najlepiej zróbcie sobie listę słów, jakie pamiętacie, wraz z objaśnieniami i dopiero wrzucajcie posta. Tylko bez wulgaryzmów. Od tego będzie osobny temat.
Moja lista (nie przejmujcie się błędami interpunkcyjnymi, wiem, że jest ich od groma, kiedy baza będzie gotowa, złoże to wszystko razem, pogrupuję, a poprawność językową sprawdzi San).
Ino – tylko
Rojber, ejber – psotnik, rozrabiaka, najczęściej psotne dziecko. Przykład: "Ino mi tutej nie rojbruj" – Tylko mi tutaj nie rozgrabiaj.
Kielce, kielczyć się – kielce (z małej litery) – zęby, kielczyć się – śmiać się.
Kliber, kluk – nos.
Szczun – młody chłopak (nie jest to wyrażenie pogardliwe)
Szuszwol – niechlujnie ubrany człowiek
Szabrować – kraść, najczęściej coś z cudzego ogrodu
Zraz – rozbite płaty, wieprzowego, lub wołowego mięsa, przyprawione majerankiem, solą i pieprzem. Zawijane z wędzonym boczkiem, skórką chleba, cebulą i ogórkiem kiszonym. Smażone lub pieczone.
Klops – kotlet mielony, ukształtowany w kulkę; niepowodzenie, przykład: No to klops – coś się nie udało.
Galarypa – kalarepa
Redyska – rzodkiewka
Pyra, kartofel – ziemniak.
Gamuła, gamgowaty – osoba nierozgarnięta, gamoń; nierozgarnięty.
Bźdźągwa – nielubiana kobieta, często plotkara, lubiąca flirtować z mężczyznami, niezależnie od stanu cywilnego.
Klecha – pogardliwie o kapłanie niezależnie do religii.
Glajdus, glajda – brudas, brudaska, najczęściej o małych dzieciach.
Korbol, korbolik – dynia; mała dynia.
Szabelek, szabel – fasolka szparagowa. Przykład: Idę po szabelek – Idę zebrać fasolkę szparagową.
Bance – racuchy.
Kwirlejka – drewniane urządzenie kuchenne, służące najczęściej do mieszania mąki ze śmietaną, lub wodą.
Zaklepka – mąka wymieszana z wodą, lub śmietaną, służąca do zabielania sosów i zup. Zasmażka.
Chabas/Habas – mięso, lub wędliny pełnowartościowe, syte; duża ilość mięsa/wędliny.
Plyndze – placki ziemniaczane.
Ryczka – niski, drewniany stołek.
Bamber – prostak, osoba nieobyta, pogardliwie o wieśniaku.
Klepidupa – plotkara.
Nabierka – chochla, czerpak.
Churchlać – kaszleć.
Zakluczyć - zamknąć drzwi na klucz.
Kejter – pies.
Żgak, żgok, żgać się, coś mnie żga – kolec, ostry kawałek drewna, zadra; żgać się – kłócić się; coż mnie żga – coś mnie kłuje.
Leloś, leluch, leloszek – dziecko lubiące się przytulać, potrzebujące czułości, fizycznego kontaktu.
Westka – kamizelka.
Nieusłuchany – najczęściej o dziecku; niegrzeczny, nie chcący słuchać (np. rodziców)
Antrejka – weranda, altanka – w znaczeniu zadaszonego miejsca na zewnątrz, najczęściej na wsi, w którym w ciepłe dni można przesiadywać, czy zajmować się przygotowaniem potraw.
Blubry, blubrać – bzdury, brednie; mówić bzdury, mówić od rzeczy. Często używa się tego słowa do określenia niezrozumiałych słów, wypowiadanych przez osoby pod wpływem alkoholu.
Gichnąć, gichać – nalewać, czasem lać(padać). Przykład: „Ale gichnęło” - Ale nagle zaczęło padać (deszcz)”, „Gichnij mi więcej, tej zupy” - nalej mi więcej zupy.
Brecha – łom, długi, metalowy pręt.
Brynczeć – intensywnie marudzić, narzekać.
Ćpić, ćpać – rzucić coś, rzucić coś na ziemię, rzadziej odłożyć. Przykład: „Przestań mi tu ćpać trzewiki” – Przestań rzucać mi tutaj buty. „Ćpnij mi to w kąt” - rzuć to do kąta.
Drapka, dropka – drabina.
Rychtować, rychtować się – przygotowywać się do czegoś, na przykład do wyjścia z domu; ubierać się ładnie; szykować obejście; przygotowywać się do jakiejś uroczystości.
Fyrać – uciekać, odchodzić. Przykład: „Fyrej stąd” - uciekaj stąd, idź stąd.
Glupka, glupki – rodzaj małej śliwki, najczęściej używane w stosunku do mirabelek.
Gzik – potrawa składająca się z mieszanki twarogu, słodkiej śmietany z cebulą, lub szczypiorkiem, czasem także z czosnkiem, doprawiona solą i pieprzem.
Dziabka – motyka.
Szwung – impet, przyspieszenie, pęd. Przykład: „Nasz kot dostał szwungu i uderzył w szafkę.” - Nasz kot nagle rozpędził się i uderzył w szafkę.
Sztrykować – robić na drutach.
Heklówka, heklować – szydełko, szydełkować.
Kanka – najczęściej metalowy dzbanek na mleko, z rączką.
Haj – duży, ostry nóż, z drewnianą rączką, służący do krojenia (w kuchni).
Sznupa, sznupka – twarz, buzia. Sznupka – często w odniesieniu do buzi małego dziecka, lub całusa. Przykład: „Daj sznupkę babci” - Pocałuj babcię.
Kalafa – twarz, zazwyczaj pogardliwie.
Jadaczka, japa – otwierane usta podczas mówienia. Przykład: „Zamknij już tą japę” - przestań mówić. „Trzymaj swoją jadaczkę/jadakę” - zamilcz, nie otwieraj ust.
Kierzki – najczęściej małe, świeżo posadzone krzaczki, lub inne rośliny posadzone w grupie.
Klunkry – graty, rupiecie, rzeczy, na przykład juki, siodło i tym podobne, zdjęte z konia.
Latoś – w tym roku, tego roku. Przykład: „Latoś słabe to twoje zdrowie” - w tym roku słabe, to twoje zdrowie.
Szajba – Np. Odbijła mu szajba – zwariował, zbzikował, oszalał.
Kłócone ziemniaki – (po wcześniejszym ugotowaniu) duszone ziemniaki, najczęściej z podsmażaną cebulką, solą i pieprzem.
Szagówki – kluski ziemniaczane, zazwyczaj zwane „kopytkami”.
Fyrtel – np. mój fyrtel – moja dzielnica, moja okolica.
Winkiel – róg, najczęściej budynku. Przykład: „Tam, za winklem znajdziesz sklep zielarski” - Tam, za rogiem, znajdziesz sklep zielarski”
Gad (liczba mnoga) – ogół zwierząt posiadanych przez gospodarza. Przykład: „Ale ty masz tego gadu” - ale ty masz tych zwierząt. „Dobrze się miewa, ten twój gad” - „Dobrze miewają się twoje zwierzęta”.
Na zaś – na potem.
Angryst – agrest.
Maryjanek – majeranek.
Świętojanki/świętojąki – porzeczki.
Turki - kwiaty-aksamitki.
Gryczpan - bukszpan.
Dżuzgawki – truskawki.
Szparagus – potoczna nazwa roślin z rodziny asparagus.
Ady – przecież. Przykład: „Ady miałeś przynieść mi wiadro” - Przecież miałeś przynieść mi wiadro.
Bez (Bez to) – przez to. Przykład: „Pracowałam cały dzień, bez to wieczorem padłam” - Pracowałam cały dzień przez to wieczorem padłam.
Glapa – ptak, najczęściej wrona, czasem kruk.
Nuplać – najczęściej o nowo narodzonych zwierzętach takich jak kot, czy pies; ssać mleko matki; czasem po prostu ssać. Przykład: „Ten mały kotek ciągle nupla mamę.” - ten mały kotek, nadal ssie sutek swojej mamy.
Kokocić się, ukokocić się – wiercić się na posłaniu, mościć się, szukać odpowiedniej pozycji do spania; często w odniesieniu do zwierząt.
Kicikować; cicikować – w odniesieniu do kota: rytmicznie ugniatać łapkami kogoś, lub coś.
"Ino mi stąd fyrej, ty rojbrze, bo szczuny zza winkla, zaraz przyjdą i ci kalafę obiją. Twoja matka była pożyczyć kwirlejkę, zaklepkę już robi na sos, zrazy na obiad będą, z kłóconymi pyrami i kompot z glupków pewno. Przydź zaś świętojanek nazbierać, to ci ruenem sypnę i kankę z mlekiem weźmiesz. Tylko kejtra na ogród nie wpuszczaj, bo mi gad płoszy i kierzki rozkopuje!"
Miłej zabawy!
